“Dik,vakur ve zarif bir direnişciydi” diyorlar Reha İsvan için. Elimizdeki kitapla bu yakıştırmaların ne kadar yerinde olduğuna tanık oluyoruz. Bir milli mücadele kahramanının kızı; başarılı ve kişilikli bir öğrenci; belediye başkanlığı yapmış , saygı gören birinin eşi,; ayaklarının üzerinde durmayı başarmış üç çocuk annesi; yurtiçinde ve yurtdışında ülkesini temsil etmiş saygıdeğer bir öğretmen Reha İsvan. Yazar Zeynep Oral’ın anılarını kitaplaştırdığı bu kitap Reha İsvan’ın biyografisini de bize aktarmaktadır.
12 Eylül’de kadın tutuklularının umudu ve direniş simgesi olmuştur. O yıllarda 60 ‘lı yaşlarında olan Reha İsvan hüküm giydiği 38 ay boyunca çoğunlukla haklı mücadelesini dilekçeler yazarak vermiştir. Dilekçe vermek, kendini savunma yoluydu… Dilekçe vermek hakkını arama yoluydu… Dilekçe vermek yasal direniş yoluydu… Ancak Metris Askeri Cezaevinde dilekçe vermek pek de kolay bir iş değildi.
Ağırlıklı olarak tutukluluğu boyunca tanık olduğu pek çok olay anlatılıyor. Yaşananların ne kadar trajikomik olduğuna bir kez daha şahit olmaktan dolayı okurken hazin duygulara kapıldım.
Yazar çok tatlı bir dille, ince ve güzel nükteleri yerinde kullanarak okumayı daha keyifli bir hale getirmiş.
“Diyelim 1950-73 yılları arasında Yalova Lisesi’nde neydi o çocukları alıp, İstanbul’a tiyatroya götürmeler ! Hadi bunu görmezden gelelim. Ammaaa 1974 ‘ten sonra Yeşilköy Lisesi’nde olanlar! Daha ilk günden tutturmuştu çocuklara bedava kurs açacağım diye! Okul müdürü paralı kurs açıyor , öğretmen parasız. Olucak iş değil. Müdür izin vermedi çünkü bedava kurs açmak “komünistliktir!” Ve işte o andan itibaren” komünistlik tahkikatı” başladı. Müfettişlerin biri gitti biri geldi.”
Bir başka tepki aldığı konu ise bir belediye başkanının eşi olarak grevdeki işçileri ziyaret etmesi oldu. Hakkında “işçileri greve teşvik ve tahrik etmekten” soruşturma açıldı. Bedava kurstan sonra şimdi de greve teşvik.
Peki henüz lise öğrencisiyken falakaya yatırılışının nedeni sizce ne olabilir? Üzerinde sadece Nazım Hikmet’in şiirini bulmuş olmaları. Üstelik bu şiirin son bölümü de kağıtta yazılmamıştı. Hadi o yazılmayan o son bölümle makalemizi noktalayalım.
YAŞAMAK:
Ne acayip iştir ki,
Bu ne mene gidiştir ki TARANTA-BABU
Bugün bu
“bu inanılmayacak kadar güzel”
Bu anlatılmayacak kadar sevinçli şey:
Böyle zor
Bu kadar
Dar
Böyle kanlı
Bu denlü kepaze …
Kitabın Adı: Direniş ve Umut Reha İsvan
Yazarı: Zeynep Oral
Yayınevi : Metis Yayınları
Basım Yılı : 2013
Sayfa Sayısı : 194
